Làm việc tự do ở Canada

Ngày càng có nhiều người làm việc tự do. Tuy nhiên, vấn đề tài chính của việc làm tự do thường không rõ ràng, mặc dù những người làm việc tự do, giống như mọi người khác, phải khai báo thu nhập và nộp thuế.

Ai là người làm việc tự do?

Người làm việc tự do là những cá nhân tự kinh doanh, làm việc theo hợp đồng cho một hoặc nhiều công ty và tự nộp thuế. Họ có thể là nhà báo, nhiếp ảnh gia, tư vấn viên hoặc tài xế taxi. Theo Thống kê Canada, năm 2023 có trung bình 2,6 triệu người tự kinh doanh ở Canada, chiếm 13,2% dân số có việc làm. Những người tự kinh doanh đại diện cho một nhóm đa dạng làm việc trong nhiều ngành nghề khác nhau.

Tự kinh doanh ở Canada

Để tự kinh doanh ở Canada, bạn không cần đăng ký doanh nghiệp. Bạn có thể xuất hóa đơn cho khách hàng bằng tên riêng và nhận thanh toán vào tài khoản cá nhân. Nếu bạn sở hữu một doanh nghiệp, bạn vẫn có thể kiếm một phần thu nhập với tư cách là người tự kinh doanh.

Người làm việc tự do phải nộp thuế. Ngay khi bạn bắt đầu có thu nhập thêm, bạn cần báo cáo cho Cơ quan Thuế Canada (CRA). Việc đánh thuế ở Canada dựa trên nguyên tắc tin tưởng: mọi người tự đánh giá thu nhập của mình và xác định số tiền thuế. Không khai báo thu nhập được coi là vi phạm thuế và có thể bị phạt tiền hoặc kiểm tra thường xuyên.

Người làm việc tự do cần khai thuế bất kể thu nhập là bao nhiêu, dù là 500 CAD hay 50.000 CAD mỗi năm. Vì thuế không được tự động khấu trừ từ thu nhập của người làm việc tự do, nên nên dành ra khoảng 25-30% thu nhập để nộp thuế. Để tránh phải trả số tiền lớn vào cuối năm, nhiều người làm việc tự do thích để riêng số tiền này vào một tài khoản riêng ngay lập tức.

HST/GST là gì và hoạt động như thế nào?

HST (Thuế bán hàng hài hòa) và GST (Thuế hàng hóa và dịch vụ) là các loại thuế đánh vào hàng hóa và dịch vụ ở Canada. Là người làm việc tự do, bạn phải đăng ký số HST/GST nếu thu nhập tự kinh doanh hàng năm vượt quá 30.000 CAD. Số này cho phép bạn tính thuế cho dịch vụ của mình.

Ví dụ, nếu bạn đã đăng ký HST/GST và xuất hóa đơn cho khách hàng 100 CAD, bạn cần thêm mức thuế thích hợp (ví dụ: 13% ở Ontario), vì vậy tổng số tiền sẽ là 113 CAD. Trong số 113 CAD này, 13 CAD là HST/GST mà bạn thu thay cho cơ quan thuế, và số tiền này không phải là thu nhập của bạn. Số tiền này phải được nộp thường xuyên cho Cơ quan Thuế Canada.

Báo cáo HST/GST được nộp riêng với tờ khai thuế hàng năm. Tùy thuộc vào thu nhập và điều kiện của CRA, báo cáo có thể là hàng quý hoặc hàng năm. Nếu bạn dự kiến thu nhập sẽ vượt quá ngưỡng 30.000 CAD trong tương lai gần, tốt hơn hết bạn nên đăng ký trước để tránh bị phạt vì đăng ký muộn. Việc ghi chép thường xuyên và có tài khoản ngân hàng doanh nghiệp riêng sẽ giúp bạn theo dõi thuế đã thu và tránh nhầm lẫn về tài chính.

Theo dõi thu nhập và chi phí

Để làm việc tự do thành công ở Canada, điều quan trọng là phải theo dõi cẩn thận thu nhập và chi phí của bạn. Điều này không chỉ giúp lập báo cáo thuế chính xác mà còn kiểm soát dòng tiền tốt hơn, lập kế hoạch ngân sách và tránh các vấn đề tiềm ẩn với cơ quan thuế. Có một số công cụ phổ biến có thể đơn giản hóa quá trình này.

• Wave — nền tảng miễn phí cho phép người làm việc tự do theo dõi thu nhập và chi phí, phát hành hóa đơn, quản lý dòng tiền và tạo báo cáo. Wave là giải pháp tuyệt vời cho những người mới bắt đầu ghi sổ sách, vì nó cung cấp quyền truy cập vào các chức năng cơ bản miễn phí.
• QuickBooks — một trong những công cụ kế toán phổ biến nhất trong số những người làm việc tự do và doanh nghiệp nhỏ. QuickBooks cho phép bạn theo dõi chi phí, lập hóa đơn cho khách hàng, tích hợp với tài khoản ngân hàng và tự động hóa nhiều hoạt động tài chính.
• FreshBooks — nền tảng dễ sử dụng để lập hóa đơn, theo dõi thời gian và quản lý chi phí, được thiết kế đặc biệt cho người làm việc tự do và doanh nghiệp nhỏ. FreshBooks cũng cung cấp tính năng báo cáo để bạn có thể xem doanh nghiệp của mình đang hoạt động như thế nào bất cứ lúc nào.
• TurboTax — phần mềm khai thuế và nộp thuế phổ biến trong số những người làm việc tự do. TurboTax cung cấp hướng dẫn từng bước trong quá trình khai thuế, giúp tính toán tất cả các khoản khấu trừ thuế có thể, và thậm chí hỗ trợ tính toán thuế GST/HST, điều quan trọng đối với những người làm việc tự do có thu nhập trên 30.000 đô la mỗi năm.

Nếu ý tưởng tự khai thuế khiến bạn căng thẳng, thuê kế toán có thể là một khoản đầu tư khôn ngoan. Kế toán viên sẽ giúp khấu trừ, tối ưu hóa thuế và đảm bảo các báo cáo được nộp chính xác. Mặc dù có sẵn phần mềm để tự khai thuế, nhiều người làm việc tự do vẫn thích tin tưởng giao quá trình này cho các chuyên gia để tránh sai sót và tận dụng tất cả các khoản khấu trừ có thể.

Những chi phí nào có thể được khấu trừ?

Những người làm việc tự do ở Canada có quyền khấu trừ các chi phí hợp lý liên quan đến công việc từ thu nhập của họ, điều này giúp giảm số tiền phải chịu thuế. Đây được gọi là "khấu trừ chi phí", và những chi phí như vậy làm giảm tổng thu nhập mà từ đó thuế được tính.

Dưới đây là một số loại chi phí phổ biến mà người làm việc tự do có thể khấu trừ:

• hóa đơn điện thoại di động và internet;
• chi phí tiếp thị;
• văn phòng phẩm;
• chi phí đi lại và đào tạo chuyên môn.

Đối với những người làm việc tại nhà, cũng được phép khấu trừ một phần tiền điện nước, tiền thuê nhà hoặc thuế tài sản, nhưng chỉ tỷ lệ thuận với diện tích văn phòng tại nhà. Ví dụ, nếu văn phòng chiếm 10% tổng diện tích căn hộ, bạn có thể khấu trừ 10% hóa đơn tiện ích, tiền thuê nhà hoặc thuế tài sản.

Điều quan trọng cần nhớ là các khoản chi phí không liên quan trực tiếp đến công việc không thể được khấu trừ. Ví dụ, nếu bạn sử dụng internet cho cả công việc và nhu cầu cá nhân, bạn chỉ có thể khấu trừ phần hóa đơn thực sự liên quan đến công việc. Do đó, việc theo dõi thời gian hoặc khối lượng internet sử dụng rất hữu ích.

Nhập cư cho người tự kinh doanh vào Canada

Trước đây, Canada đã cung cấp chương trình nhập cư đặc biệt cho người tự kinh doanh, tập trung vào các chuyên gia sáng tạo và thể thao. Tuy nhiên, kể từ ngày 30 tháng 4 năm 2024, chương trình này đã bị đình chỉ và việc tiếp nhận đơn đăng ký mới sẽ không được tiếp tục cho đến ít nhất là tháng 1 năm 2027.

Chương trình này cho phép những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực văn hóa hoặc thể thao nhập cư vào Canada, với điều kiện họ sẵn sàng đóng góp đáng kể cho đời sống văn hóa hoặc thể thao của đất nước. Bộ Di trú, Tị nạn và Quốc tịch Canada (IRCC) đã đình chỉ chương trình để xử lý các đơn đăng ký đã nộp và tối ưu hóa thời gian xử lý.

Nếu bạn đã dự định nhập cư vào Canada thông qua chương trình này, bạn nên xem xét các con đường thay thế phù hợp với kinh nghiệm và trình độ của mình. Chúng tôi khuyên bạn nên tham khảo ý kiến với các chuyên gia tư vấn di trú được cấp phép của chúng tôi để chọn phương án phù hợp.